Η ιστορία του Ναού
Στο πιο κεντρικό σημείο της λεγόμενης ευρωπαϊκής Πόλης, το μέρος που όλοι γνωρίζουμε ως Πέραν, στο Σταυροδρόμι, ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου και το εκκλησιαστικό συγκρότημα - γραφεία, κατοικίες ιερέων, αίθουσες, εντευκτήρια - που τον περιβάλλει, καλύπτει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο.
Από την έξω πλευρά του περιβόλου, μεσοτοιχία με τα εκκλησιαστικά οικοδομήματα, έχουν χτιστεί μαγαζιά. Κατά την διάρκεια της ημέρας, ένα πολύβουο πλήθος, μαγαζάτορες, εργαζόμενοι, αγοραστές, πλημμυρίζει τον χώρο. Οι μεγάλες σιδερένιες αυλόθυρες του εκκλησιαστικού συγκροτήματος, που παραμένουν ανοιχτές την ημέρα για να διευκολύνουν τα πλήθη στις μετακινήσεις τους, το βράδυ κλείνουν.
Όταν ο Γαλατάς και οι άλλες συνοικίες στους πρόποδες του λόφου δεν μπορούσαν πλέον να εξυπηρετήσουν τους χιλιάδες χριστιανούς που κάτέκλυζαν από παντού την Πόλη, ήταν φυσικό να επακολουθήσει η επέκταση πτος τα ψηλώματα και η σταδιακή δημιουργία νέων συνοικιών.
Η εκκλησία αυτής της τόσο πολυάνθρωπης και πλούσιας ενορίας χτίσθηκε το 1804, μετά το τέλος του Ρωσοτουρκικού Πολέμου του 1787. Τον θεμέλιο λίθο έθεσε ένας πρίγκιπας, ο Δημήτριος Μουρούζης, και το πρώτο κτίσμα, ένας ταπεινός ναΐσκος, υψώθηκε μέσα σε ια και μόνη νύχτα, με τη βοήθεια των ενοριτών, ανδρών και γυναικών.
Λέγεται ότι για να επιτυχει την άδεια για την ανέγερση, μια και στον συγκεκριμένο χώρο δεν είχε προϋπάρξει εκκλησία, ο Μουρούζης σκαρφίστηκε ένα τέχνασμα. Πλήρωσε δύο Τούρκους που άρχισαν να μαλώνουν. Όταν τους έπιασαν και τους πήγαν στο «καρακόλι» (αστυνομικό τμήμα) κι όταν ρωτήθηκαν σε ποιοό σημείο μάλωσαν, απάντησαν. όπως είχε συμφωνηθεί, «εκεί που ήταν παλιά η εκκλησία των Ρωμιών». Το ίδιο έγινε αργότερα με κάποιους άλλους και με τις μαρτυρίες αυτές, εξασφαλίσθηκε η σουλτανική άδεια ανοικοδομήσεως.
Ο ναός, ως έχει σήμερα, διαμορφώνεται μόλις το 1893.
Είναι μια τεράστια, επιβλητική, πεντάκλιτη βασιλική, μ' ένα υπέροχο μπαρόκ τέμπλο και η εικονογραφική της θεματολογία είναι δανεισμένη από την παλαιολόγεια Μονή της Χώρας.
Ο πλούτος και η αρχοντιά αυτής της πρώτης εκκλησίας του 19ου αιώνα, η οποία συνδέεται με την Ζωγράφειο Σχολή, εντυπωσιάζει τον σημερινό επισκέπτη, που αν είναι τυχερός και βρεθεί στις 21 Νοεμβρίου - ημέρα που γιορτάζει η εκκλησία, και ο ανθός της πολιτικής κοινωνίας συγκεντρώνεται εκεί για να παρακολουθήσει την Πατριαρχική λειτουργία μέσα στον ναό, με τα θαυμάσια ξυλόγλυπτα, τα πορφυρά βελούδα και τις λαμπρής τέχνης ασημένες καντήλες, θα έχει ίσως την δυνατότηα να αντιληφθεί τι σημαίνει «Ελληνισμός της Πόλης».
